Ruimte voor Helden bestudeert met passie het fenomeen samenwerken, dit heeft geleid tot Het Bollenveld van het Vermogen tot Samenwerken. Een instrument waarmee wij op een levendige en eenvoudige manier een samenwerking tegen het licht kunnen houden en de patronen (zichtbaar en onzichtbaar) kunnen ontdekken, benoemen en bespreken ten einde de juiste vervolgstap te zetten om de samenwerking in de juiste richting te laten bewegen.
Klinkt heel leuk, maar hoe dan hoor ik je denken. Om je meer gevoel en beeld te geven hoe we dit model toepassen, wil ik je kennis laten maken met het Bollenveld aan de hand van alledaagse samenwerkingen die je vanuit je luie stoel voorbij ziet trekken. Deze blog sta ik stil bij het Nederlands Elftal tijdens het WK in Qatar.
Zit je er klaar voor?
09 december 19.45 uur; ik zit er klaar voor; de voetbalwedstrijd Nederland-Argentinië tijdens het WK in Qatar. Ik zit niet op de bank naast Louis van Gaal, maar op mijn eigen bank. Toch voelt het alsof ik vanuit deze positie ook goed zicht heb op alles wat zich binnen het team afspeelt. Net als 17 miljoen andere assistent-bondscoaches. Ik volg de ontwikkelingen rondom het Nederlands Elftal via de tv, de krant en de berichtgeving via de Voetbal International Website. Of dat nou een heel objectief beeld geeft van het Nederlands Elftal, mag je in twijfel trekken. Toch vind ik het boeiend om vanuit mijn luie stoel een beeld te vormen. Persoonlijk geloof ik dat de mensen het meest voor elkaar krijgen als ze de samenwerking opzoeken. Maar ik weet uit ervaring dat samenwerken niet vanzelf gaat. Soms komt een samenwerking in een flow terecht, maar wat maakt dat diezelfde samenwerking na een periode heel stroperig wordt. Wat maakt dat dat gebeurt? En hoe kun je dit beïnvloeden?
De middenstip
Zonder heldere middenstip is er geen samenwerking mogelijk. De middenstip is de missie van de samenwerking. De essentie van de samenwerking. Waarom werk je samen? Wat wil je bereiken?
Kijkend naar het Nederlands Elftal is de middenstip vanaf dag 1 volgens mij heel helder en duidelijk: wij willen wereldkampioen worden. In elk interview met Louis van Gaal droeg hij dit uit. Ook al trok de omgeving (lees media) deze vaak in twijfel. Louis van Gaal sprak het steeds heel helder uit. Wat op mij veel indruk heeft gemaakt is de overtuiging van, niet alleen Louis van Gaal, maar ook het team zelf. Zelfs na de verloren wedstrijd tegen Argentinië zag je dat deze overtuiging nog overeind stond.
Nog steeds ingestapt
Bij deze bol ligt de aandacht bij het instappen van de individuele leden die de samenwerking vormen. Binnen een samenwerking is het heel belangrijk om stil te staan bij de samenstelling van het team. Soms is het een gegeven (bijvoorbeeld een bestaand team), soms heb je een nieuw team samen te stellen. In beide gevallen is het van belang dat individuele leden zich committeren aan de missie van de samenwerking. De mate waarin mensen instappen is van invloed op de samenwerking. Instappen doen we op 3 niveaus:
- In het vraagstuk of uitdaging
- In je eigen rol en bijdrage
- Verantwoordelijkheid nemen voor het geheel
Instappen kan ook gedurende de samenwerking fluctueren. Er kan altijd iets gebeuren waardoor een van de teamleden tijdelijk minder ingestapt is.
Kijkend naar het Nederlands Elftal kreeg ik het gevoel dat Louis van Gaal hier heel erg op inzette bij het maken van de selectie. Hij stak veel energie in de verbinding met de individuele teamleden. De spelers moesten zich echt scharen achter het masterplan. Een mooi voorbeeld van hoe iemand was ingestapt, vind ik Wout Weghorst. Hij wist dat de kans op veel speelminuten en een basisplaats niet heel groot was. Toch was hij tot op het bot gemotiveerd en geloofde hij heilig in de missie. Hij voelde zich verantwoordelijk voor zijn eigen rol en voor het geheel en droeg maximaal bij aan het de missie, ook in de minuten die hij niet speelde.
Zelfzorg
Om goed bij te kunnen dragen aan de missie en om volledig ingestapt te kunnen zijn en blijven, is het van belang dat je als lid van de samenwerking zorgt voor jezelf. Wij onderscheiden hier 3 belangrijke “zelfzorgzaken”:
- Je eigen energiehuishouding
- Je eigen emoties
- Je eigen ontwikkeling
Kijkend naar het Nederlands Elftal vind ik dat op dit punt wel nog wat winst te behalen was en dan met name op het gebied van de emoties. Ik kan me bijna geen Nederlands Elftal herinneren waar de emoties zo hoog opspeelden (behalve WK Duitsland tegen Portugal). Een aantal spelers had moeite om hun eigen emoties te beheersen. Iemand die me daar positief in is bijgebleven was Nathan Aké. Wat een rust straalde hij uit. Tijdens de wedstrijden, maar ook bijvoorbeeld na de emotioneel beladen wedstrijd tegen Argentinië.
Samenspel
Daar waar instappen en zelfzorg vooral iets is van het individu, komen we nu in de bollen waar het gaat om het geheel. Binnen de bol samenspel gaat het om het continue afstellen van de “machine” op een dusdanige wijze dat die maximaal kan draaien. Kennen en benutten we ieders talenten en valkuilen? Is alle kennis en kunde aanwezig die nodig is om het doel te bereiken? Hoe gaan we met elkaar om? Wordt er naar elkaar geluisterd, geven we elkaar vertrouwen en support en op welke wijze?
Kijkend naar het Nederlands Elftal twijfel ik in hoeverre deze bol op orde was tijdens het WK. Hebben we er alles uitgehaald wat erin zit? Hebben we ieders talenten benut en de valkuilen weten te beperken? Is er binnen de samenwerking ruimte om met elkaar in gesprek te gaan, te luisteren, dingen ter discussie te stellen? Voelt eenieder voldoende support en vertrouwen. Van de staf, maar ook onderling? Tijdens het WK gaf Memphis Depay tijdens een interview aan dat zijn voorkeur uitging naar een voorhoede met Bergwijn. Wat doet zo’n uitspraak met andere teamleden?
Ook de keuze voor 3-5-2 heeft niet zo uitgepakt als gehoopt. Het was heel afwachtend wat we zagen. Terwijl het spelersmateriaal gewend is om het initiatief, de bal, te hebben.
Praktisch maken en doen
Binnen een samenwerkingsverband is het van belang dat je toewerkt naar een heldere taakverdeling en dat eenieder tijd en ruimte maakt om deze samenwerking tot een succes te brengen. Afspraken die gemaakt worden, moeten worden vastgelegd en nagekomen zonder dat dit ten koste gaat van de ruimte om zaken uit te proberen. Op deze wijze leg je een heldere basis en structuur waarop de samenwerking kan rusten en groeien.
Kijkend naar het Nederlands Elftal zie ik dat hier heel veel effort gestopt wordt in een heldere taakverdeling en duidelijke afspraken. Zowel binnen als buiten het veld werd er niets aan het toeval overgelaten. Dit gaat heel ver. Te ver? Ging het ten koste van het uitproberen? Ik vind dit heel lastig om te beoordelen. Kijk naar de strafschoppenserie. Zoveel aandacht in de voorbereiding en op het cruciale moment lukt het toch niet.
Liefde voor de chaos en imperfectie
Niets loopt zoals gepland. De kunst is je te verhouden tot de chaos onderweg. Hoe doe je dat als samenwerkingverband? Hoe je doe je dat als individu? Binnen de samenwerking zul je hier zeker mee te maken krijgen. Is de samenwerking bestand tegen een stootje, onduidelijkheid, onverwachte wendingen, teleurstellingen en het niet weten? En durf je ook de confrontatie aan te gaan met elkaar op het moment dat de samenwerking hierom vraagt? En kun je dat respectvol en liefdevol doen?
Kijkend naar het Nederlands Elftal bekruipt me het gevoel dat men binnen het team iets te lief was voor elkaar. Als je ziet dat iemand er iets “naast” loopt, spreek je hem er dan op aan? Naar buiten toe gebeurde het wel: scheidsrechters en tegenstanders durfde men wel aan te spreken, maar of dit ook binnen de samenwerking zelf gebeurt en of hier ruimte voor is?
Sterrenstelsel
Het kennen en benutten van de buitenwereld is van wezenlijke invloed op de samenwerking. Wordt jouw team of samenwerking gedragen door bijvoorbeeld belangrijke stakeholders? Of is het een samenwerking in de marge. Leuk, nice but not need. Dit kan een samenwerking echt onder druk zetten.
Stonden wij als BV Nederland nu als 1 man achter het Nederlands Elftal? Gaven wij net zoveel energie aan het elftal als de Argentijnse bevolking of de Marokkaanse bevolking. Ik denk dat jullie hier wel een antwoord op hebben. Aan de vele tafels werd toch veelal negatief gesproken over het WK, de prestaties. Ik ben ervan overtuigd dat dat ook van invloed is op de prestaties van die samenwerking.
Iedere samenwerking gedijt het best bij support!
Met groet, Jörg.
Voel je de behoefte om te reageren op deze blog, of weet je een leuke samenwerking die ik vanuit de luie stoel kan analyseren, stuur me dan een berichtje.
De afbeelding is een Kinderkaart / Stichting Kinderen en Poëzie
Tekening: Nick Akkerman, 9 jaar en Gedicht: Tim Heijmans, 11 jaar
